INFERTILITETI FEMEROR
Shkaqet :
Shkaqet femerore te infertilitetit jane:
– Faktoret e pergjithshem ku futen:
* Mosha
* Infeksionet seksualisht te transmetueshme, (Klamidia trakomatis, Ureoplazma urealitikum, Mykoplazma Hominis, Gonorrea dhe infeksione te tjera te cilat ndodhen ne organe gjenitale dhe qe transmetohen nepermjet kontakteve seksuale.)
* Crregullimet ne ushqyerje, (kequshqyerja, apo dhe mbiushqyerja dhe obeziteti mund te ndikojne ne crregullime te ovulacionit.)
* Faktoret endokrinologjike (hypotalamike)
* Faktoret ovariale
Shkaqet e deshtimit ovarial
Crregullimet e ovulacionit janë një nga arsyet më të zakonshme pse gratë nuk janë në gjendje të , konceptojne nje shtatzani , dhe përbëjnë 30 % te grave infertile .
Shkaqet e deshtimit te ovulacionit mund të kategorizohen si më poshtë :
(1) Crregullimet hormonale
Këto janë shkaqet më të zakonshme të anovulacionit.
Procesi i ovulacionit varet nga një bilanc i nderlikuar hormonesh dhe ndërveprimet e tyre ne menyre te suksesshme, dhe çdo përçarje apo crregullim në këtë proces mund të pengojë procesin e ovulacionit te rregullt.
Ka tre burimet kryesore që shkaktojnë këtë problem:
(a) Dështimi ovarial për të prodhuar folikuj të pjekur
*: Sindromi i ovarit policistik
*: Disfunksioni i hypotalamusit
*: Disfunksioni i Hipofizes
(b) Demtimi fizik i ovareve
(c) Menopauza e parakohshme
* Faktoret tubare
– pakalueshmeri ne trajektoren e tubit te fallopit, Hydrosalpingit, apo barrat ektopike te meparshme etj.
* Faktoret uterine ndahen ne:
° Faktoret Endometriale (Hyperplazia endometriale, polipe Endometriale etj)
° Faktoret cervikale (keqformime te colum uterit, ndryshime te mukusit cervikal , prezenca e mikrobeve ne mukusin cervikal etj)
° Faktoret anatomike (keqformimet anatomike te vete uterusit, kavitetit uterin apo kanalit cervikal mund te ndikoje ne konceptimin e shtatzanise.)
– Defektet e lindura
– Anomalitë e lindura, të tilla si uterus septa, apo bikorn mund të çojnë në aborte te perseritura ose paaftësi për të konceptuar shtatzani .
* Faktoret vaginale, (ne keta faktore futen nga infeksionet banale vaginale, deri tek keqformimet vaginale)
* Faktoret Genetike
* Sëmundjet abdominale (apandesit, peritoniti, SIP etj mund te shkaktojne infertilitet )
* Surgeries Previous ( kirurgjite e legenit, apo kirurgji abdominale )
• Rreth 3% e çifteve shkaku I infertilitetit mund te jene problemet me mukusin cervical tek femrat .
(2) Faktorët sjelljes:
• Ushqimi dhe Ushtrimet
• Pirja e duhanit
• Alkooli
• Droga
(3) Faktorët e mjedisit dhe në punë:
• Lead ( ekspozimi ndaj plumbit ) mund te japi teratospermi
• Trajtimet Mjekësore dhe Materiale
• Dioksididi
• Etilen ( produkt qe perdoret per sterilizim )
• Dibromochloropropane ( DBCP ) pesticide I cili mund te shkaktoje probleme ovariale , duke cuar ne menopauze te hershme etj.
INFERTILITETI MASHKULLOR
Shkaqet :
Më shumë se 90 % e rasteve të infertilitetit mashkullor janë për shkak të numrit të ulët të spermës, cilësia e dobët e spermatozoideve, ose të dyja. Rastet e mbetura te infertilitetit mashkullor mund të shkaktohet nga një numër faktorësh te tjere duke përfshirë problemet anatomike, crregullimet hormonale, dhe defektet gjenetike .
° ANOMALITE E SPERMES
Anomalitë e spermes mund të shkaktohen nga një sërë faktorësh, duke përfshirë edhe defektet kongenitale të lindjes, sëmundje, ekspozime ndaj produkteve kimike, dhe zakonet e mënyrën e jetesës. Në shumë raste, shkaqet e anomalitë e spermës mund te jenë të panjohura.
Anomalitë e spermes janë kategorizuar ne baze te numrit te spermatozoideve, lëvizjes spermatozoideve, ose formes se tyre. Ato përfshijnë :
* Numri i ulet i spermatozoideve ( oligospermia ). Një numer spermatozoidesh më pak se 20 milion / ml spermë konsiderohet i ulët.
*: Azospermia eshte mungesa e plotë e spermatozoideve ne sperme.
Pengimi i pjesshëm kudo në kanalet nëpër të cilat kalojnë spermatozoidet mund të zvogëlojë numrin e spermatozoideve.
Numri i spermatozoideve ndryshon shumë me kalimin e kohës dhe ulje të përkohshme te numrit te spermatozoideve janë të zakonshme. Prandaj, një provë të vetme që raporton një numer të ulët nuk mund të jetë një rezultat përfaqësues .
* Lëvizshmëria e ulet e spermatozoideve ( Astenospermia ). Lëvizshmëria është aftësia e spermatozoidit të lëvizë. Nëse lëvizja është e ngadalshme, jo në një vijë të drejtë, ose të dyja, spermatozoidet do te kene te veshtire te kalojne mukozen e qafes se mitres per te shkuar deri tek veza .
Nëse 60 % ose më shumë e spermatozoideve kanë lëvizshmëri normale, cilesia e spermatozoidit është në mesatare. Nëse më pak se 40 % e spermës janë në gjendje të lëvizë në një vijë të drejtë , gjendja konsiderohet i parregullt .Spermatozoidet që lëvizin ngadale mund të ketë defekte të tjera gjenetike apo që bëjnë ata të paaftë për fekonduar vezen . Lëvizshmëria e ulet e spermatozoideve mund të shoqërohet me fragmentim e ADN-së dhe mund të rrisë rrezikun për kalimin në sëmundje gjenetike .
* Morfologjia jo normale e Spermes ( Teratospermia ). Morfologjia tregon formën dhe strukturën.
Spermatozoidet me forme dhe strukture jo te rregullt nuk jane te afte te fekondojne vezen.
Rreth 60% e spermatozoideve duhet të jetë normale në madhësi dhe formë të përshtatshme për te fekonduar .
* Struktura e përsosur e spermës është një kokë vezake dhe bisht të gjatë.
Anomalitë strukturore
Çdo anomali strukturore që mund te dëmtojë ose të bllokojë testet , tubat , ose struktura të tjera të riprodhimit mund të ketë një efekt të madh në infertilitetit.
Cryptorchidism është rasti kur në foshnjet e porsalindura nuk ndodh zbritja e testeve nga barku në scrotum. Cryptorchidism është i lidhur me dëmtimin e prodhimit të spermës.
Bllokim në kanalet qe Transportohet sperma . Disa njerëz janë të lindur me një bllokim në epydidimus ose kanalet ejakulatore apo probleme të tjera që ndikojnë më vonë fertilitetin. Disa njerëz nuk kanë vas deferens, tuba që mbartin spermën nga testet jashtë përmes penisit. Ulja e niveleve te spermes ne derdhje mund të jetë e lidhur me anomalitë strukturore në tubat e transportimit të spermës . ( Një sasi normale e spermës është 2 ,5 – 5 ml, .)
CREGULLIMET HORMONALE
Niveli i ulët i testosteronit nga ndonjë shkak mund të ndikoje në prodhimin e spermës të dëmtuar . Hypogonadism është e pazakontë dhe është më shpesh i pranishëm në kohën e lindjes , zakonisht rezultat i sëmundjeve të rralla gjenetike që ndikojnë në Hipofize që mund të përfshijnë mangësitë selektive te hormoneve FSH dhe LH , sindromi Kallman , ose panhypopituitarisem , në të cilën Hipofiza nuk arrin të prodhoje pothuajse të gjitha hormonet .
Çrregullimet gjenetike
Disa çrregullime të trashëguara mund të pengojnë fertilitetin . Shembujt përfshijnë :
* fibroza cistike mund të shkaktojnë zhdukje apo pengese ne vas deferens ( tubat që bartin spermë ).
* Sindromi i Klinefelter është nje sindrom i cili shënohet me dy kromozome X dhe një Y ( norma është një X dhe një Y ) , e cila çon në shkatërrimin e tubave seminifer , dhe testeve gjatë pubertetit , edhe pse shumica e atributeve te tjera fizike mashkullore janë të paprekshëm.
* Sindromi Kartagener , eshte një çrregullim i rrallë që është i lidhur me një pozicion të kundërt të organeve të mëdha , gjithashtu kjo shkakton shkakton dëmtime ne lëvizshmëri të spermës etj
Shkaqe te tjera ose faktore rriskante mund te jene :
*. Ekspozimi ndaj toksinave të rrezikshme , kimike , ose rrezatimet
*. Infeksione të tilla si parotiti , apo
*. Demtimi Testicular (sport ose dëmtimin e punës)
*. Reagimet imune ndaj spermës ( antitrupat antisperm )
*. Dështim Testicular dhe probleme të tjera hormonale
*. Sëmundje kronike mjekësore ( sëmundje si : tiroide , diabeti , dhe hipertension)
*. Demtime te palces kurrizore dhe paralizat
*. Varicocelat , Hydrocelat etj .